เป็นหนังสือจิตวิทยาเชิงวิวัฒนาการ (evolutionary psychology) ที่อ่านสนุกมาก evolutionary psychology เป็นแนวความคิดที่อธิบายพฤติกรรมของคนและสภาพจิตใจโดยอาศัยหลักการที่ผสมผสานระหว่าง evolution biology กับ social psychology จิตใจของคนไม่ได้กำเนิดมาอย่างผ้าขาวซึ่งจะแต่งแต้มอะไรลงไปภายหลังก็ได้ และมิใช่ชุดคำสั่งสำเร็จรูปที่ถูกโปรแกรมมาพร้อมสรรพอย่างหุ่นยนต์ วิวัฒนาการทำให้เรามีกลไกหรือชุดคำสั่งพื้นฐานที่มีส่วนกระทบต่อการตัดสินใจติดกับสมองอยู่แล้ว โดยเฉพาะพฤติกรรมที่ทำให้โอกาสในการสืบพันธุ์มีค่าสูงสุด ตรงนี้สะท้อนให้เห็นความใกล้ชิดกันหรือมีมอดูลร่วมกันระหว่างสัตว์ต่างสายพันธุ์ ผู้เขียน Douglas T. Kenrick เป็นโปรเฟสเซอร์ที่มหาวิทยาลัยรัฐแอริโซนา พาผู้อ่านสำรวจผ่านข้อสรุปจากงานวิจัยของแกเองเป็นหลัก ตั้งแต่เรื่องเพศ ด้วยคำถามความสัมพันธ์ระหว่างความแตกต่างระหว่างเพศกับพฤติกรรมในการเลือกคู่ ทำไมผู้ชายชอบผู้หญิงหน้าตาดี ส่วนผู้หญิงชอบผู้ชายมีฐานะทางสังคม ผู้ชายยิ่งแก่ยิ่งชอบเด็กลงเรื่อย ๆ การโชว์ออฟของเพศผู้ที่ดูไร้ค่าในแง่ประโยชน์ใช้สอย อาทิ ขับ Porsche หรือการบังเกิดของความคิดสร้างสรรค์ (ปีกัสโซมาพร้อมไอเดียแหวกแนวทุกครั้งที่มีหญิงใหม่) ที่อาจรับใช้ในหน้าที่เดียวกับหางสีสันสวยงามของนกยูงตัวผู้ ทั้งนี้เพื่อทำให้ตัวเองถูกเลือก (วิวัฒนาการบอกว่า เพศที่ลงทุนในตัวทายาทสูงกว่าจะเป็นฝ่ายเลือก) เรื่องฆาตกรรม ทุกคนเคยวาดฝันฉากตัวเองฆาตกรรมใครสักคน ทำไมฆาตกรส่วนใหญ่เป็นเพศชาย เพศชายพร้อมที่จะระเบิดความรุนแรงมากกว่าเพศหญิง และจิตวิทยาเชิงวิวัฒนาการก็บอกว่า สมองของคนเราทำงานในแบบที่พร้อมจะรับรู้ต่ออารมณ์โกรธของผู้ชายได้ดีกว่าอารมณ์โกรธของผู้หญิง มีการทดลองให้คุณนึกภาพหน้าคนที่กำลังโกรธหรือคุกคามคุณและคนที่กำลังมีความสุข สำหรับคนส่วนใหญ่ ภาพแรกจะเป็นผู้ชาย ภาพหลังเป็นผู้หญิง เหตุผลเบื้องลึกทั้งหมด Kenrick พยายามโน้มน้าวให้ผู้อ่านเชื่อว่ามาจากวิวัฒนาการ
ด้วยความเชื่อถือในแนวคิดนี้ และอิทธิพลของ evolution biology ที่เข้มข้น Kenrick ได้นำเสนอการดัดแปลงลำดับชั้นความต้องการของมนุษย์ของ Maslow โดยปรับรวม Self-Actualization กับ Esteem เข้าด้วยกัน แล้วเพิ่มอีก 3 ระดับตัวขับเคลื่อนซึ่งเป็นเป้าหมายใหญ่ในวิวัฒนาการ คือ Mating Acquisition, Mate Retention กับ Parenting แต่กระนั้น แกก็ได้ย้ำไว้หลายครั้งหลายคราว่า แรงขับเคลื่อนเหล่านี้ไม่จำเป็นต้องรับรู้ในระดับจิตสำนึก ก่อนที่จะปิดท้ายด้วยประเด็นความหมายของชีวิต
Kenrick ได้พิจารณาแนวคิดที่รวม evolutionary psychology เข้ากับ dynamical system theory เพื่อชี้ให้เห็นอำนาจของกลุ่ม โดยเฉพาะปรากฏการณ์ emergence และลักษณะ self-organization ของกลุ่ม หัวข้อสุดท้าย แฉลบเข้าไปในกระแส positive psychology ถึงแม้วิวัฒนาการอาจอยู่บนกฎง่าย ๆ อย่างยีนเห็นแก่ตัว แต่มันก็ไม่ได้หมายความว่า มันจะทำให้คนเรากลายเป็นคนที่เห็นแก่ตัว ยีนเห็นแก่ตัวทำให้เราต้องหาเพื่อนและอยู่รวมกลุ่มเป็นสังคม รู้จักการให้ การศึกษา positive psychology ชิ้นหนึ่งซึ่งตีพิมพ์ใน science พบว่า คนที่ใช้เงินโบนัสเพื่อผู้อื่นมีความสุขมากกว่าคนที่ใช้เงินโบนัสเพื่อตนเอง วิวัฒนาการทำให้มนุษย์ถูกออกแบบมาพร้อมกับกลไกที่ทำให้เรารู้สึกดีเมื่อเราให้ เมื่อเรามีพันธะที่เหนียวแน่นกับคนรอบข้าง
ทุกบทในหนังสือเล่มนี้ จะประเดิมด้วยประวัติในช่วงชีวิตและเหตุการณ์ต่าง ๆ ของโปรเฟสเซอร์ Kenrick เอง (... แสบไม่ใช่เล่น) เพื่อโหมโรงตั้งเป็นกระทู้ถามที่น่าสนใจว่าเหตุใดตัวแกหรือมนุษย์เราจึงประพฤติตัวเช่นนั้นในสถานการณ์เช่นนั้น ถึงแม้จะขึ้นต้นด้วยเรื่องของ Kenrick แต่ก็ลงท้ายด้วยเรื่องของเราทุกคน เพราะเราอยู่บนเส้นทางวิวัฒนาการเดียวกัน
ย้ำอีกที หนังสืออ่านสนุกฮะ และถึงแม้บางคำอธิบายผมจะไม่เชื่อถือนัก อย่างเรื่อง ศาสนากับเซ็กส์ โดยเฉพาะในส่วนที่บอกว่าศาสนาเป็นกลยุทธ์ในการเลือกคู่ (ไม่ใช่แค่แนวคิดเก่า ๆ ว่าศาสนาควบคุมเซ็กส์ แต่เซ็กส์เองก็ส่งผลต่อรูปร่างของศาสนา) ส่วนตัว รู้สึกว่าคำอธิบายนี้ใช้กับศาสนาบางศาสนาไม่ได้ อีกทั้งรู้สึกว่า คำอธิบายเกี่ยวกับความแตกต่างทางเพศ อธิบายพฤติกรรมของกลุ่ม homosexual ได้ไม่กระจ่าง ก็เข้าใจว่าหนังสือไม่ได้เน้น มีพูดถึงแค่หัวข้อเล็ก ๆ หัวข้อเดียว